Op. Dr. Handan Namlı Kadın Hastalıkları ve Doğum
Azospermi; alınan meni örneği içinde canlı sperm hücrelerinin bulunmamasıdır.
Erkekte kısırlık nedenlerinin yaklaşık %15’i azospermiye bağlıdır.
Azospermi Türleri
·Sperm yapım bozukluğuna bağlı nedenler (non-obstrüktif)
·Sperm atım bozukluğuna bağlı nedenler (obstrüktif- tıkanıklık).
Sperm atılım bozukluğuna (tıkanıklığa) bağlı olan azospermide, testislerde sperm hücresi bulunsa dahi, kanallarda veya testislerdeki tıkanıklıklardan dolayı meni dışarıya çıkarılamaz. Genital enfeksiyonlar veya doğuştan gelen sperm kanallarının eksikliği bu duruma yol açmaktadır.
Tıkanıklığa bağlı olmayan sperm yapım bozukluğuna bağlı azospermi ise menide hiç sperm bulunmaması ya da çok az sayıda sperm üretilmesidir. Azospermi hastalarının yaklaşık %65’i bu gruba dahildir. Genetik ve hormonal bozukluklar, testislerin doğuştan yukarıda olması ve radyasyon gibi nedenlere bağlı olarak oluşabilir.
Azospermiye Sebep Olan Faktörler
Azospermi, doğuştan kaynaklı olması dışında, sağlıklı bireylerde de daha sonradan görülebilmektedir.
İlerlemiş erkek yaşı: Erkekler için özellikle 40 yaş sonrasında çocuk sahibi olmak zorlaşmaya başlar. Bu yaştan sonra, yılda yaklaşık 1.2 oranında testesteron hormonunda düşüş yaşanır buna bağlı olarak sperm üretiminde azlık görülmeye başlanır.
Beslenme Bozukluğu: Çok fazla ve kalitesiz yemek yemek, obezite veya tam tersine az beslenme yani az kalori alma da ciddi anlamda azospermiye neden olabilmektedir.
Çevresel Faktörler: Stress ve uygunsuz yaşam koşulları, düzensiz hayat sperm yapımını olumsuz etkileyebilir.
Hormonal: Hormon seviyesinde düzensizlikler, gereken durumlarda istenilen hormonun salgılanmaması, hormonun az veya çok salgılanmasından dolayı kaynaklanmaktadır.
Azospermi tanısı nasıl konulur?
Öncelikle hastanın azospermi olup olmadığı tespit edilmektedir. Bu durum spermiogram denilen bir yöntem ile anlaşılır. 2 hafta ara ile bakılan 2-3 spermiogram sonrası hiç sperm hücresi görülmemiş ise azospermi tanısı konulur. Daha sonrasında ön üroloji ve kromozom değerlendirmesi yapılır. Çünkü azospermik olguların %10-12’sinde yapısal veya sayısal kromozomal problemler bulunmaktadır. Aynı zamanda Y kromozomundaki kopmalara da bakılmaktadır.
Tanı konulan hastalara da mikro TESE yöntemine başvurulur.
Mikroskobik TESE, yumurtalık dokusunu mikroskop altında inceleme yöntemidir. Mikroskop altında yapılan tarama sonrasında yumurtalık dokusunda spermin bulunabileceği bölgelerden alınan doku örneklerinde sperm bakılır.
Çoğu durumda sperm bulunmaktadır. Fakat sperm bulunamayan bazı durumlarda alınan doku örnekleri ise patolojik tanıya gönderilir. Patoloji sonucuna göre hastaya bir tedavi verilir ve tekrar mikroskobik TESE işlemi uygulanır. TESE ile elde edilen testis dokusu ve spermler mikroenjeksiyon için kullanıldıktan sonra, mevcut testis dokusunun bir kısmının, dondurularak, gelecekte de kullanılması mümkündür.
Erkeğin Değerlendirilmesi
Semen analizi (spermiogram) ile sperm sayısı, hareketliliği ve şekil değerlendirmesi yapılır. Semen analizi sonucuna göre gerekli görüldüğü hallerde hormon ve genetik testler istenebilir. Normal semen analizi ile beraber olan testis damarlarının genişlemesi yani varikoselin kısırlığa katkısı olamayacaktır. Sperm değerleri normal erkeklere varikosele bağlı ağrı, şişlik, kızarıklık gibi belirtiler bulunmayan durumlarda yapılan varikoselektomi ameliyatının önerilirken, operasyondan doğacak komplikasyonlar göz önünde bulundurulmalıdır. Kadının Değerlendirilmesi Transvajinal ultrason ile rahim ve yumurtalıklar değerlendirilir.
Siklüsün 21-22. Günü veya kabaca, beklenen adet tarihinden 1 hafta önce progesteron hormon seviyesinin ölçülmesi ile ovulasyonun olup olmadığı hakkında bir fikir edinilebilir. Bir diğer altenatif de idrarda LH hormonu artışını saptayan ve evde uygulanabilen ovulasyon testleridir. İdrarda LH artışını yakalamak için 28 günde bir adet gören kadının siklusunun 11. gününden itibaren günde bir kez testi yapması önerilir. Test pozitif olduktan 24-36 saat sonra ovulasyon gerçekleşir. Yumurtalık Kapasitesinin Değerlendirilmesi
Transvajinal ultrasonografi ile yumurtalıklar içindeki antral foliküller (içinde yumurta barındıran minik kistler, follikül taslakları) sayılır. İki yumurtalıkta toplam 6 taneden az primordial folikül varsa yumurtalık kapasitesi azalmış demektir. AMH herhangi bir zamanda, günde ölçülebilir. En sık kullanılan yöntemleden birisi adetin 3. günü FSH ve Estradiol seviyelerininin ölçümüdür. Kadınlarda yumurtalık kapasitesi 35-37 yaşından itibaren azalmaya başlar ve 40 yaşından sonra bu azalma daha da hızlanır. 44-45 yaşından sonra kadının çocuk sahibi olabilmesi oldukça zorlaşır. Daha genç yaşlarda yumurtalık rezervinin azalması da mümkündür. Özellikle ailesinde 40 yaşından önce menopoza girmiş anne, abla, kardeş, teyze ve yakın akraba olan kadınlarda, daha önce yumurtalıklarından kist aldırmış olan kadınlarda, tek yumurtalığı alınmış olan kadınlarda, endometriosis öyküsü olan kadınlarda, tekrarlayan düşükleri olan çiftlerde yumurtalık kapasitesinin çok dikkatli bir şekilde değerlendirilmesi gerekir. Histerosalpingografi (HSG) Laparoskopi Önemi Kanıtlanmamış, klinik sonucu değiştirmeyen testler |
#infertilite #kısırlık #hsg #yumurtlama #tüp bebek #erkekkısırlığı #kadınkısırlığı #kısırlıknedenleri
I
gayet açıklayıcı