Prof. Dr. Bülent Adil Taşbaş

Usta-Çırak İlişkisi

İyi bir hekim olmanın, iyi bir ustanın yanında çalışmakla, yani çırak olmakla eşdeğer olduğu söylenirdi. Söylenirdi diyorum çünkü bu biraz -şu anda tam olarak anlaşılmasa da- yakın zamanda mazide kalacak bir söz olabilir. Açıkçası işin tıp fakültesi mezuniyeti sonrasındaki, pratisyen hekimliğe başlangıç duygularını bilmiyorum. Pratisyen hekim olarak hiç çalışmadım. Oysa her  her hekimin kısa bir süre dahi olsa yapması gereken bir alan olduğunu düşünüyorum. Şu anda yaşadığımız bölgesel, daha doğrusu aşırı uzmanlaşmanın getirdiği sıkıntıları aşmanın yollarından bir tanesi olabilirdi oysa. Hastayı bütüncül olarak görmek, tek bir noktadan değil, geniş bir açıdan bakabilmek. 

Pratisyen hekimin ustası kimdir? Eğer şanşlıysa gittiği sağlık ocağında, oradaki kıdemli pratisyen hekimdir. Mesafelerin bir öneminin kalmadığı dijital dünyamızda, internet üzerinden sesli ve görüntülü rahatça görüşebildiği, aileden tanıştığı bir başka pratisyen hekimdir. Ve son zamanlarda daha popüler olan dijital kütüphanemiz,  en kıdemli pratisyen hekimimiz Google'dır. Google'a nezle grip için reçete örneği diye yazdığınızda reçete örnekleri içeren web sayfalarına ulaşmanız mümkün. Hekimliğe yeni başlamış birisinin en sıkıntı çektiği alan olan ilaç yazma konusunda, hemen her konuda reçetelere ulaşmak mümkün. Bilgi konusuna girmiyorum zaten. O konuda kıdemli pratisyen hekimimiz Google'un bilgisinin olmadığı herhangi bir alan yok gibi. Tek sıkıntı bir sayfada, bir web sayfasında yapılan bir hatanın onu kopya eden veya ondan yararlanan başka bir web sayfasında da tekrarlanarak devam etmesi. Birden fazla sayfaya, farklı ülkelerin kaynaklarına bakmaya çalışmakda fayda var. Sonuçta Google hata yapmaz ama onları oraya yerleştiren insanlar hata yapabilir. 

Konu uzmanlık eğitimi olunca sanki usta-çırak meselesinin çok daha önemli olacağı düşünülebilir. Yeni nesil asistanların içlerinde öğrenme duygusu varsa, daha doğrusu yıllar içerisinde bizler tarafından köreltilmemişse, belki bir usta'dan öğrenebilecekleri en önemli konular; 

hasta-hekim ilişkilerinin nasıl olması gerektiği,

empati yapma derecesi, 

para ile olan ilişkilerde dikkat edilmesi gereken konular, 

firmalarla ilişkilerin nasıl olması gerektiği, 

hemşireler başta olmak üzere diğer sağlık çalışanları ile birlikte nasıl çalışılacağını öğrenmek,

yukarıdakilerin bir kısmını kapsayan etik kurallar.

Tabii ki bir Usta'dan öğrenilecekler yukarıdakiler ile sınırlı değil. Yapılan tedaviler ve pratik uygulamalar öğrenilecek bilimsel kısmı oluşturuyor. Yalnız uzmanlık boyunca aldığınız bilimsel bilgiler, değişmeye çok müsait. Aslında sadece temel bilgiler içerdiğini uzman olunca anlıyorsunuz. Esas eğitiminiz uzman olduktan sonra başlıyor. Bir hasta karşısında tek başınıza kaldığınızda, daha çok öğrenmek isteği duyuyorsunuz. Kimler ne yapıyor merak ediyorsunuz. Kendi yetiştiğiniz yerde yapılan tedavi yöntemi aklınıza yatmamaya başlayabiliyor. İnternet, "big data" nın, büyük bilginin, her türlü bilginin yer aldığı bir ortam. O ortamı bizler oluşturduk. Google bir şey bilmiyor aslında, bildiklerimizi Google'a biz koyuyoruz, paylaşıyoruz. Artık dijital çağda usta-çırak ilişkisi bu şekilde...