Epilepsi
EPİLEPSİ
Epilepsi beyindeki nöronların anormal aktivasyonu sonucu oluşan tekrarlayan nöbetlerle karakterize kronik bir hastalıktır. Nöbetin klinik belirtileri kas seğirmesinden şiddetli kasılmalara kadar değişebilmektedir. Epilepsi eski bir hastalıktır ve tarihsel olarak eski Babillerin zamanında tarif edilmiştir. Sıklıkla çocukluk çağında ve yetişkinlikte ortaya çıkan iki modlu başlangıcı olan epilepsi, her yaştan insanı etkileyen yaygın bir hastalıktır. Bir kişinin 24 saat arayla meydana gelen en az iki provoke edilmemiş nöbet ve bir epilepsi sendromu tanısı durumlarından herhangi birini karşılaması durumunda epilepsi hastası olduğu kabul edilir.
Bu nedenle, etiyolojiye ve elektro-klinik sendroma bağlı olarak bir nöbet geçirmiş birine epilepsi tanısı konması mümkündür. Epilepside daha önce yapılmış tüm sınıflandırma sistemlerinde, nöbetler arasındaki ayrım öncelikle, serebral korteks içindeki bu olayların başlangıcının fokal (odaksal) veya generalize (yaygın) bir kökene sahip olup olmamasına bağlıydı. Bu nedenle, önceki tüm sınıflandırma sistemleri fokal ve generalize nöbetler olarak ikiye bölünmüştü. Bununla birlikte, ILAE’nin 2017’de revize edilmiş sınıflandırmasında “bilinmeyen başlangıçlı (unknown onset)” olarak yeni bir başlık eklenmiştir.
Nöbetlerin beyindeki eksitatör ve inhibitör nöronların aktiviteleri arasındaki bir dengesizlikten kaynaklandığı bilinmektedir. Nöbet beyin yarım kürelerinde fokal olarak bulunan bir odak tarafından (fokal epileptik nöbetler) başlatılabileceği gibi, bilateral olarak da (generalize epileptik nöbetler) oluşabilir. Klinik olarak fokal epileptik nöbetler otomatizm ve değişmiş farkındalık ile ilişkilidir. Generalize nöbetler ise bilinç kaybı ile ilişkili olup tonik-klonik, atonik, miyoklonik ve absans nöbetleri kapsar. Çoğu nöbet, birkaç dakika veya daha kısa sürer ve beyindeki henüz açıklığa kavuşturulamamış endojen antikonvülzan mekanizmalar tarafından sonlandırılır. Status epileptikus (SE), “belirli bir süre devam eden nöbet” veya “ataklar arasında iyileşme gerçekleşmeyecek kadar sık tekrarlanan nöbet” olarak tanımlanan yaşamı tehdit edici, nörolojik bir acil durumdur. Nöbetlerin farmakolojik müdahale olmaksızın 5-10 dakika içinde sonlanmadığı bilinmektedir. Bu yüzden SE, bilincin geri gelmediği en az 5 dakika süren nöbet olarak da tanımlanabilir.
Öykü ve nörolojik muayene nöbet ve epilepsi tanısının temel taşlarıdır, laboratuvar değerlendirmeleri ek testler olarak kullanılır. Öyküde nöbet öncesi ön işaretler, nöbetin kendisinin detayları ve postiktal durum gibi 24 HASTALIK MEKANİZMALARINDA YENİ GÖRÜŞLER özellikler ön plandadır. Nörolojik muayene serebral patolojiyi etkileyebilecek odak belirtilerini değerlendirir.
EEG beynin elektriksel aktivitesinin bir kaydıdır. EEG, fokal sivri dalgalar (fokal epilepsi) veya diffüz bilateral sivri dalgalar (generalize epilepsi) gibi anormal elektriksel aktiviteleri tespit edebilir. Bilgisayarlı Tomografi (BT) ve Manyetik Rezonans (MR) taramaları nöbet geçiren bir kişinin değerlendirilmesinde klinik muayene ve EEG‘ye önemli katkılar sunar. Nörogörüntüleme teknikleri özellikle merkezi sinir sisteminin yapısal lezyonlarına duyarlıdır. Muayenede fokal nörolojik bulguların (örn. tek taraflı zayıflık, asimetrik refleksler) varlığı nörogörüntülemeyi zorunlu kılar. MR, BT'den daha hassastır ve bu nedenle, özellikle kortikal malformasyon ya da hipokampal sklerozun tespiti için tercih edilir. BT akut durumlarda kanama, kireçlenme veya tümörleri saptamada daha değerlidir.
epilepsi için yeni tanı almış kişilerin % 70'i başarıyla tedavi edilebilir. Epilepsiyi tedavi etmek için kullanılan ilaçlar genel olarak beynin elektriksel aktivitesini azaltarak etki gösterirler. Bunu ya sodyum kanallarını veya kalsiyum kanallarını bloke 25 ederek, ya da potasyum kanal fonksiyonunu arttırarak başarabilirler. Benzer şekilde nörotransmiter glutamatın aracılık ettiği uyarmayı önleyerek veya GABA'nın aracılık ettiği inhibisyonu teşvik ederek, sonuçta yine beynin elektriksel aktivitesini azaltarak çalışırlar.
Kaynakça:
https://iksadyayinevi.com/wp-content/uploads/2022/03/HASTALIK-MEKANIZMALARINDA-YENI-GORUSLER-.pdf