SARIHUMMA

Sarıhumma Grip benzeri bir tablodan, ağır karaciğer hastalığı ve kanamalı ateşe kadar geniş bir hastalık tablosuna yol açan akut viral bir hastalıktır. 

Tarihi

Sarı humma salgını ilk defa 1700'lerde İtalya, Fransa, İspanya ve İngiltere'de patlak vermiştir.[2] On dokuzuncu yüzyılda İspanya'da 300.000 kişinin sarıhummadan öldüğüne inanılıyor.[3] 1802'de Haiti Devrimi esnasında Fransız askerleri sarıhumma saldırısına maruz kaldılar; ordunun yarısı bu hastalıktan dolayı öldü.[4] 20. yüzyılın başlarında hastalığın insanlara bulaşma yöntemininin anlaşılması (öncelikli olarak sivrisinekler) ve bir aşının ve diğer önleyici önlemlerin geliştirilmesini sağlayan, gönüllülerin de katıldığı (ki bazıları bu yüzden öldü) araştırmalar yapılana kadar Batı Yarımkürenin diğer yerlerinde çıkan salgınlarda binlerce kişi öldü.

Sarı humma tropik bölgelerde Aedes aegypti türü sivrinekler aracılığı ile yayılır

2020 yılında yeni tip Sarıhumma virusu Sudan'da görüldü[5]

Patojenez

Sarı hummanın Afrika'daki bölgesel dağılımı (2005)

Sarı hummanın Güney Amerika'daki bölgesel dağılımı (2005)

Sarı hummaya Flaviviridae ailesinden pozitif iplikçikli tek dizili bir RNA virüsü olan arbovirus sebep olur. Enfeksiyon hastalıklı eklem bacaklının tükürüğünde bulunan virüsü deri yoluyla bırakması sonucunda başlar. Bu sivrisinekler Afrika'da Aedes simpsaloni, A. africanus, ve A. aegypti, Güney Amerika'da Haemagogus cinsi ve Fransa'da Sabethes cinsini kapsar. Enfeksiyondan sonra virüs ilk önce yerel olarak çoğalır bunu takiben bağışıklık sistemi yoluyla vücudun kalanına yayılır.

Bulaşma Yolları

Virüs, günümüzde tropik bölgelerde görülür ve vektörler aracılığı ile insanlara bulaşır. Etkili bir aşının varlığına rağmen birçok Afrika ve Güney Amerika ülkesinde hemorajik hastalığın önemli sebeplerinden biridir. Sarı tabiri bazı hastalarda görülen sarılık semptomundan gelir.

Hastalığı Önleme

Sıtmada olduğu gibi sivrisineklerden korunmak büyük önem taşır. Sarı hummadan aşı ile korunmak da mümkündür. Sarı hummanın bulunduğu bölgelere gidenlerden veya bu bölgelerden diğer ülkelere geçenlerden sarıhumma aşısı olduklarını belgelendirmeleri istenebilir. Aşı sertifikası aşıdan 10 gün sonra ve ömür boyu geçerlidir. Diğer aşılarla aynı anda, farklı yerlere uygulanabilir.

Ayrıca bakınız

• Sarı humma virüsü

KAYNAKÇA:VİKİPEDİA

1. ^ Schmaljohn AL, McClain D. (1996). "Alphaviruses (Togaviridae) and Flaviviruses (Flaviviridae)". Baron S (Ed.). Medical Microbiology (4th ed. bas.). Univ of Texas Medical Branch. ISBN 0-9631172-1-1.
2. ^ "TKH Virology Notes: Yellow Fever". 28 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2008.
3. ^ "Tiger mosquitoes and the history of yellow fever and dengue in Spain". 18 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2008.
4. ^ Bollet, AJ (2004). Plagues and Poxes: The Impact of Human History on Epidemic Disease. Demos Medical Publishing. ss. syf. 48–9. ISBN 1-888799-79-X.
5. ^ https://www.aa.com.tr/tr/dunya/guney-sudanin-guneyinde-sari-humma-salgini-basladi/1804223
6. ^ Ryan KJ; Ray CG (editors) (2004). Sherris Medical Microbiology (4th ed. bas.). McGraw Hill. ISBN 0-8385-8529-9.
7. ^ Anker M, Schaaf D; ve diğerleri. (7 Ocak 2000). "WHO Report on Global Surveillance of Epidemic-prone Infectious Diseases" (PDF). WHO. s. 11. 28 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 11 Haziran 2007.
8. ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2016.