Diş anatomisi ve fizyolojisi

Giriş

Diş hekimliğinde; zamanında, kesin ve doğru şekilde yapılan bir teşhis, başarılı bir tedavi uygulamasının ilk adımını oluşturmaktadır. Her diş tedavisinden önce hastanın genel sağlığı hakkında mutlaka bilgi edinilmelidir. Ağız sağlığı için gerekli olan bilgileri ve yöntemleri hastalarına vermek ve onları takibini sürdürmek diş hekimlerinin başlıca görevleri arasında yer almaktadır.

Diş anatomisi ve fizyolojisi

Diş, canlılarda oral kavite içerisinde yer alan ve birçok fonksiyonel özelliğe sahip olup fonasyon ve estetiği de sağlayan bir kemik yapısıdır. Dişler yapıları ve fonksiyonları açısından 4 gruba ayrılırlar.

1.Kesici dişler: ‘Dentes İncisivus’

2.Köpek dişleri: ‘Dentes Caninus’

3.Küçük azı dişleri: ‘Dentes Premolares’

4.Büyük azı dişleri: ‘Dentes Molares’  

Kesiciler yiyecekleri kesme fonksiyonunu üstlenir. Maksillada ve mandibulada toplam 8 kesici diş vardır. Kaninler, tutucu dişler olmakla beraber Ağızdaki en uzun ve sağlam dişlerdir. Premolarlar, gıdayı öğütmeye yardımcıdırlar. Maksillada ve mandibulada toplam 8 premolar diş vardır. Molarlar, yiyecekleri yutmaya hazır duruma getirirler. Maksilla ve mandibulada 6 şar olmak üzere toplamda 12 molar diş vardır.

* Diş bölümleri: dişler morfolojik olarak Corona Dentis (diş kronu) Collum Dentis (diş kolesi diş boynu) ve Radix Dentis (diş kökü)’den meydana gelmektedir. 

* Diş dokuları: 

a). Sert dokular: 

- Mine dokusu (substantia adamantina dentis), 

- Sement dokusu (substantia ossea dentis), 

- Dentin dokusu(substantia eburnea dentis) 

b). Yumuşak dokular: Pulpa dokusudur. 

* Dişlere ait yüzeyler: 

Labial Yüz (dudak yüzü): Alt ve üst ön grup dişlerin dudağa bakan dış yüzleri. 

Vestibüler Yüz: Alt ve üst çene dişlerinin vestibulum orise bakan yüzleri olduğu için labial yüz olarak da değerlendirilir. 

Bukkal Yüz (yanak yüzü): Alt ve üst çenedeki yan ve arka grup dişlerin yanağa bakan dış yüzleri.

Palatinal Yüz (damak yüzü): Üst çenedeki tüm dişlerin damağa bakan iç yüzleri.

Lingual Yüz (dil yüzü): Alt çenedeki tüm dişlerin  dile bakan iç yüzleri.

Mesial Yüz (yakın yüz): Dişlerin orta oksal düzleme yakın olan ara yüzleri.

Distal Yüz (uzak yüz): Dişlerin orta oksal düzleme uzak olan ara yüzleri.

İnsizal Yüz (kesici yüz): Alt ve üst ön grup dişlerin kesici yüzleri.

Oklüzal Yüz (kapanma yüzü): Ağızın kapanması ile karşıt çenedeki dişler ile temasa geçen, alt ve üst, yan ve arka grup dişlerin çiğneyici yüzleri.

Proksimal yüz (ara yüz): Komşu diş yüzleri ile temasta olan diş yan yüzleridir.

* Dişlerin genel dizilimine dentisyon adı verilir. Primer dentisyon 20 adet süt dişinden, sekonder dentisyon (daimi dentisyon) 32 adet daimi dişten oluşur.    

* Dişlerin adlandırma ve kodlanması (diş formülleri)

Dişlerin belirlenmesinde sırasıyla; dentisyon, ark, ¼ ark ve dişin adı sıralanır.

Dentisyon                   Ark                 ¼                       Diş

Primer (süt)              Maksillar          Sağ              Santral kesici

Sekonder (daimi)      Mandibular       Sol               Lateral kesici

                                                                                 Kanin 

                                                                                 Premolar

                                                                                 Molar 

* FDI (Federation Dentaire Internasyonale) Kabul Ettiği Sistem: FDI sisteminde her bir diş ikili numara sistemiyle kodlanmıştır. Bu numaralardan ilki dişin ağızda yerleşmiş olduğu bölgeyi, ikincisi ise dişin türünü göstermektedir.

Sağ Üst   18 17 16 15 14 13 12 11   21 22 23 24 25 26 27 28   Sol Üst

Sağ Alt   48 47 46 45 44 43 42 41   31 32 33 34 35 36 37 38   Sol Alt  

Literatür: 

1-Yüksel Türköz, ‘‘Dişlerin morfolojisi’’, Hoca Ahmet Yesevi uluslararası kazak-türk üniv. Diş anatomisi ve morfolojisi 2.sınıf ders notları, 2018, s.261     

2-Gökhan Aksoy, ‘‘Diş anatomisi ve fizyolojisi’’, Ege üniv. ders notları, 2015, s.97