Sitokinler

Sitokinler, yangı bölgesinde toplanan hücreler (özellikle lenfositler ve makrofajlar) tarafından üretilen düşük molekül ağırlıklı polipeptidlerdir. 

• Otoimmun hastalıklar, canlı etkenler, endotoksinler, immun kompleksler, immunoterapi girişimleri, kanserler, toksik maddeler, fiziksel zararlar sitokin üretimini tetikleyen uyaranların başında gelir. 
• Yangı bölgesindeki sitokinler, bağışıklık sisteminin en önemli ögeleridir; sürecin başlangıcından sonuna dek tüm yangısal tepkileri düzenlerler. 
• Ancak, istenmeyen düzeylere ulaşan tepkiler (sitokin fırtınaları), hastada önemli zararlara yol açar. Sitokinlerin işlevleri bağlandıkları reseptörlerin niteliğine göre değişir; yangı hücrelerinin etkinleşmesi ve kemotaksis, hücre proliferasyonu, apoptozis, hematopoiezis bu işlevlerin başlıcalarıdır. 
• Sitokin yanıtları, infeksiyon patojenlerine karşı etkili konak savunması için çok önemlidir. Herhangi bir patojenin bir konakçıda sessizce ortaya çıkma, yeniden ortaya çıkma ya da süregelme yeteneği, koruyucu antiviral sitokin yanıtlarını bozma veya bunlardan kaçınma yetisiyle bağlantılı olabilir. 
• Doğal bağışıklık sistemi oldukça etkili olmasına karşın, her koşulda her infeksiyon etkenine ideal tepkiyi göstermek için evrimleşmemiş, yalnızca infeksiyonlara karşı koyma çabasını göstermek için evrimleşmiştir; bu nedenle, doğal bağışıklık tepkisi, herhangi bir infeksiyöz etken için her zaman yetersiz olacaktır. 
• Virüsler ise en az bir konakçı türdeki bu yetersiz yanıtın bir yönünden yararlanmak için özel olarak evrimleşmiştir. 
• Yalnızca T-lenfositlerinin ürettiği sitokin grubu molekülleri “limfokinler” olarak da adlandırırlar.

Yangı olgusuna katılan sitokinler etkilerini 3 farklı yoldan gösterirler (bir hormon grubu gibi):

1. Otokrin etki: Bir grup sitokin molekülü üretildikleri hücre türlerini etkiler
2. Parakrin etki: Bir başka sitokin grubu çevresindeki farklı hücreleri etkiler
3. Endokrin etki: Son bir sitokin grubu ise kan dolaşımı ile ulaştığı uzak dokuları/hücreleri etkiler

Çok sayıda sitokin ailesi (kümesi) vardır:

• İnterferonlar 
• İnterlökin süperkümesi (interleukin superfamily)  
• Tumor necrosis factor süperkümesi (TNF-alfa/beta)  
• Büyüme faktörleri (growth factors: EGF, FGF, TGF)  
• Kolonileşme uyarıcı faktörler (colony stimulating factors) 
• Kemokinler