Kimyasal stomatit
Kimyasal maddelerin ağız mukozasında önemli etkileri olabilir
- "Stomatitis venenata: Bazı ilaçların (aspirin, barbitüratlar, lidocaine, sülfonamidler, vd) ağız mukozasına temas ettikleri yerde oluşan lokal tepkilere bağlıdır
- Geç aşırıduyarlılık reaksiyonuyla açıklanırlar; ilaçla ilk karşılaşmada herhangi bir lezyon oluşmaz, ikinci ve sonraki karşılaşmalarda hiperemik ya da erozyonlu lezyonlar meydana gelir
Kimyasal mukoza yanıkları: Ağız yoluyla alınan asit ve alkaliler ile bazı kimyasal maddelerin, mukozada nekroza dek varabilen akut etkileri saptanır
- Lezyonların niteliği maddenin etkisi konsantrasyonuna ve etki süresine bağlıdır
- Yüksek konsantrasyonlu kimyasal maddeler çok kısa sürede nekrozlar (erozyon ya da ülser) oluştururken, düşük konsantrasyonlu kimyasalların uzun süreli etkisiyle mukozada sarımsı-beyaz renk değişikliği ortaya çıkar
- Yüksek konsantrasyonlu kimyasal maddelerin çoğu ülserlere ve güçlü fibrozislere yol açar; örneğin, kostik madde yanıklarında özofagus kadar ağız mukozası da etkilenir (kostik madde yutulmasına bağlı ağız mukozası ve özofagus yanıkları, özellikle zeytinyağı üretilen Ege, Marmara ve Güneydoğu Anadolu gibi yörelerdeki çocuklarda sık görülen travmalardandır)
- Yüzeysel etki gösterebilen düşük konsantrasyonlu maddelerin neden olduğu sarımsı-beyaz renkli plakların nedeni epitelde oluşan spongiozistir (süngerleşme). Kimyasal maddenin etkisi giderildiğinde, spongiozise bağlı renk değişikliği de kaybolur. Örneğin, diş ağrısı nedeniyle lokal aspirin uygulaması yapan hastalarda, alveol kreti ile yanak arasındaki oluğun mukozasında beyazımsı renkte lezyonlara rastlanır. Aspirin, mukozanın direncini azaltır, apoptozisi hızlandırır ve epitel hücrelerinin rejenerasyon işlevini bozar
- Benzer lezyonlara gümüş nitrat, formokrezol, sodyum hipoklorid, paraformalde-hid, dişhekimliğinde kullanılan başkaca kimyasal maddeler de yol açabilir
- Uzun süreli etkilerde, sarımsı-beyaz renkli plakların üzerindeki çok katlı yassı epitel nekrozlaşır; fibrinle örtülü, sınırları düzensiz ağrılı bir erozyon ortaya çıkar
- Aft tedavisinde lezyonlar üzerine uygulanan gümüş nitrat, sağlam dokulara taşırılırsa grimsi-beyaz renk değişikliğine neden olur, etki uzun sürerse güçlü nekrozlar yapar
- Ağız çalkalama sıvılarının içeriğinde bulunan hidrojen peroksidin uzun süreli etkisi erozyonlara neden olur
- Alkol ve klorheksidin içeren ağız yıkama sıvıları, kimyasal mukoza yanıklarına neden olabilmektedir
- Kök kanallarının temizlenmesi ya da diş beyazlatma amacıyla uygulanan sodyum hipoklorür çözeltisinin mukoza yüzeylerine kaçması erozyon ve ülserler oluşturur
- Dişhekimliğinde kullanılan fosforik aside ve trikloroasetik aside bağlı kimyasal yanık ülserleri yatrojen stomatitler açısından önemlidir
- Konsantrasyonu yüksek kimyasal maddelere bağlı geniş mukoza yanıklarının kronik evresi akut evresi kadar sıkıntılıdır; kronik evrede ortaya çıkan sikatrisler ve bunlara bağlı kontraktürler yaşam niteliğini düşürürler
- Ağız mukozasındaki kontraktürler
- Ön bölge kontraktürleri: Özellikle kaza ya da intihar amacıyla içilen ancak yutulmadan tükürülen kostik maddelere bağlı yanıklarda dudaklar, kommisuralar, dil sırtı, dilaltı, ağız tabanının ön bölgesi ve yanaklarda oluşan ülserlerin iyileşmesiyle ortaya çıkar
- Arka bölge kontraktürleri: Yanakların ve dilin arka bölümleri, dil kökü, retromolar bölge ile orofarinksten özofagusun büyük bölümüne dek yayılan kontraktürleri içerir. Yutulan kostik madde etkisine bağlı nekrozların iyileşmesiyle kalan sekellerdir
- Kombine kontraktürler: Ön ve arka bölge kontraktürlerinin birlikte görüldüğü olgulardır. Kostik maddenin ağızda tutulduktan sonra yutulmasının sonucudur.
Kimyasal stomatitler
12
11
0
0
0
0
0