Kafaiçi Basınç Artışı Sendromu (KİBAS) ve Herniasyon

Kafatası boşluğu içinde oluşan herhangi bir “yer kaplayan lezyon; YKL”, beyin dokusu üzerinde, lezyonun büyüklüğüyle orantılı, bir baskı ya da basınç oluşturur; bu etkinin mekanizmasında Monroe-Kellie doktrininin rolü önemlidir. Kafaiçi basıncını arttıran YKL’nin etkisini arttırdıkça beynin var olan açıklıklara doğru hareketlenmesi izlenir; bu olgu, “herniasyon (fıtıklaşma)” olarak nitelendirilir. 

KİBAS etyolojisi: Kafaiçi basıncının artmasına yol açan "yer kaplayan lezyonlar"ın yanı sıra başkaca etmenlerin de rolü vardır.

Beyin herniasyonu belirtileri

• Cushing triadı 
• Aritmi ve kardiyak arrest
• Başağrısı
• Bitkinlik
• Bilinç yitimi
• Reflekslerde bozulma
• Göz pupilalarında genişleme
• Göz hareketlerinde azalma
• Optik atrofi (yavaş gelişen kronik olgularda)

Beyin herniasyonu komplikasyonları

• Beyin ölümü
• Kalıcı nörolojik sekeleller

Tedavi

• Cerrahi: Beyin-omurilik sıvısı drenajı; kanama drenajı; kafatasında pencere açılması
• Medikal: Diüretikler
• Entübasyon: Solunum sistemine destek

Serebral Herniasyon Türleri

Kafatası boşluğu, falx cerebri ve tentorium cerebelli ile bölmelere ayrılır. Kafa içi basıncının artması, beyin ve/veya serebellum kütlesinin sıkışmasına neden olur; vasküler perfüzyon bozulabilir. Perfüzyonun bozulmasıyla oluşan serebral ödem, kafaiçi basıncının daha da artmasına neden olur. Kafatası boşluğu dura mater’in sert kıvrımlarıyla bölmelere ayrılmıştır (falks ve tentoryum; bu nedenle, basıncın yoğunlaştığı bölgeyle ilişkili olan beyin bölümlerinde yer değiştirmeler (herniasyon) gelişir.

Transtentoryal (unsinat, unkal) herniasyon:  Görece sık görülen bir herniasyon tipidir. Orta beyin ve ponsun herniasyona komşu alanları yoğun biçimde etkilenir. Üçüncü kraniyal sinir etkilenmesi pupillaları genişlemesine, a. cerebralis posterior sıkışması korteks iskemisine neden olabilir. Güçlü herniasyonlarda ipsilateral hemiparezi belirir. Serebellum tonsillerinin foramen magnum’a itilmesi; beyin sapının sıkışması, kalp ve solunum merkezlerinin etkilenmesi ve Duret kanamalarının oluşması ile sonlanabilir.

• Supratentoryal herniasyonlar (Unkal ya da transtentoryal herniasyon ; Cingulate-subfalsin/transfalsin herniasyon, transkalvaryal herniasyon, vd)
• Infratentoryal herniasyonlar
  • Yukarı yönde herniasyon (serebellum transtentoryal bölgeye herniasyonu)
  • Aşağı yönde herniasyon (serebellum tonsillarının foramen magnum'a girmesi)

Tedavi ilkeleri

• Cerrahi: Beyin-omurilik sıvısı drenajı; kanama drenajı; kafatasında pencere açılması (trepanasyon)
• Medikal: Diüretikler
• Entübasyon: Solunum sistemine destek